vrijdag 31 juli 2015

Seks en dementie


Ik ga me hier wagen aan een onderwerp waar ik nooit iemand over hoor praten, maar waarvan ik zeker weet dat het voor mensen met een partner met dementie belangrijk is. 


Seks is een basisbehoefte van de mens, het kan niet anders dan dat het ook leeft in het leven van iemand met dementie. 





Met dementie verandert ook het seksleven

Iemand met dementie krijgt met heel veranderingen te maken. Hierbij hoort ook het seksleven. Over dementie en de gevolgen voor intimiteit en seks wordt niet veel gesproken. 
Toch is het belangrijk om ook hier het taboe te doorbreken. Dementie beïnvloedt nu eenmaal seksuele gevoelens en behoeftes van de persoon met dementie en diens partner. 

Iedereen heeft het recht om seksuele behoeftes te uiten zonder daarvoor veroordeeld te worden. Dit geldt ook voor mensen met dementie.
Intieme relaties kunnen verschillende vormen aannemen en seks is niet voor iedereen even belangrijk. Partners kunnen in de loop der jaren de voorkeur geven aan andere vormen van intimiteit zoals: knuffelen, strelen, kussen enz. enz. Als het maar vertrouwd is met elkaar en voor beiden goed voelt.

Dementie hoeft niet het begin van het einde van een seksleven te zijn. Het brengt wel verandering met zich mee, maar dat gebeurt ook zonder dementie. Partners kunnen de diagnose dementie ook zien als de oorzaak van het veranderende seksuele leven, het kan een opluchting zijn om erachter te komen dat het niet aan de personen zelf ligt, maar dat de ziekte de oorzaak van de veranderingen is.

Seks kan ook helpen om dicht bij elkaar te blijven, als praten steeds moeilijker wordt. Het is dan misschien juist fijn om lichamelijk met elkaar te  kunnen communiceren.


Veranderingen die men kan verwachten

De hersenen zijn het besturingssysteem van ons lichaam. Ons gedrag, onze emoties en onze seksuele gevoelens worden vanuit de hersenen aangestuurd.
Omdat de hersenen van iemand met dementie aangetast zijn kan het seksuele gedrag op een onvoorspelbare manier veranderen.
Afhankelijk van waar de hersenen zijn aangetast en de medicatie die de persoon met dementie slikt zou je eventueel de volgende veranderingen kunnen verwachten:

- meer zin in seks
- minder, of helemaal geen, interesse in seks
- minder of geen vermogen om seksueel actief te zijn
- verandering in seksueel gedrag b.v.: geen inzicht meer hebben in wat de ander fijn vindt of seksueel agressief zijn.
- verdwijnen van remmingen b.v.: iemand kan dingen zeggen en doen die hij/zij daarvoor nooit deed.
- seksueel ongeremd, naar de eigen partner of naar anderen.

Sommige stellen zullen makkelijker dan anderen om kunnen gaan met de seksuele veranderingen. Soms gaat het vanzelf goed, maar soms kunnen partners te maken krijgen met gevoelens zoals boosheid, rouw om verlies van wat geweest is, schaamte, angst en frustratie.



Minder zin in seks

Sommige mensen met dementie verliezen de zin in seks al in de eerste fase van de ziekte en kunnen zich gaan terugtrekken in de relatie. Ze hebben dan wel behoefte aan aandacht, aanraken, knuffelen en strelen maar zijn niet meer in staat om het initiatief te tonen. Het is belangrijk om daar als partner begrip voor te hebben, het is nl. niet de partner die niet meer wil maar de ziekte die deze verandering veroorzaakt. Het kan ook gebeuren dat je als partner het helemaal niet erg vindt dat er geen seks meer is, dat is ook niet erg.
In een gevorderd stadium van dementie kan het zijn dat partners niet meer samen in een bed slapen. Dat wil dan niet zeggen dat de persoon met dementie geen behoefte meer heeft aan knuffelen. Als de ziekte ver gevorderd is en je het als partner moeilijk vindt om veel tijd te besteden aan samen knuffelen dan is het een optie om de persoon met dementie een knuffel aan te bieden. Knuffels zijn zacht en fijn om te aaien en voldoen in sommige gevallen aan de behoefte om te aaien en te strelen.

Meer zin in seks

Er zijn ook mensen met dementie die juist meer zin in seks krijgen. Sommige partners zullen dit als fijn ervaren, terwijl anderen het moeilijk vinden om aan de toegenomen seksuele behoefte te voldoen.
Het is niet verstandig om de partner met dementie te mijden en maar te stoppen met intimiteit uit angst voor de daad zelf. Het is beter om te zoeken naar andere dingen die men samen nog kan doen zodat de partner met dementie zich wel betrokken voelt. Probeer de ander het gevoel te geven dat hij/zij nog steeds gewaardeerd wordt en kies luchtige momenten om even samen te knuffelen. Blijf altijd de kleine dingen doen zoals handen vasthouden, kussen, aaien, een knipoog, een lief woordje.

Seksuele agressie

Sommige mensen met dementie kunnen agressief worden als er niet aan hun seksuele behoefte wordt voldaan. Dit kan komen door ontremmingen en het verliezen van de controle over gevoelens en emoties. De seksuele drift kan niet meer goed geïnterpreteerd worden.
Het is moeilijk om erachter te komen hoe om te gaan met seksuele agressie. Een van de mogelijkheden is proberen af te leiden, maar dit lukt niet zomaar omdat de ander zichzelf niet meer onder controle heeft.
Het is verstandig om bij seksuele agressie te kiezen voor de eigen veiligheid en weg te lopen uit de situatie tot de persoon met dementie weer wat rustiger is.

Voordat de situatie onhoudbaar wordt is het goed om advies te vragen bij de geriater, een psycholoog of andere deskundige. Als er geen enkele andere oplossing te vinden is dan zou medicatie misschien kunnen helpen, doe dit altijd in overleg met de arts.

Ontremming

Dementie kan ontremmen. Hierdoor kunnen mensen met dementie zaken die privé zijn hardop uitspreken of uiten. Toch gaat het bijna nooit om seksuele opwinding. Soms lijkt iets seksueel getint te zijn, terwijl er een andere oorzaak van het gedrag is, b.v.:

- naar het toilet moeten
- ongemak door strakke of jeukende kleding
- verveling
- de behoefte aan contact uiten, aan aanraking
- het verkeerd interpreteren van de behoeften van anderen
- iemand anders aanzien voor de eigen partner

Het is dus belangrijk om de achterliggende reden van het gedrag te achterhalen voordat men kan concluderen dat het uiterst en alleen seksueel is.

Aanpassen aan de veranderingen

Naarmate dementie vordert, veranderd de situatie en waarschijnlijk ook de gevoelens van de betrokkenen.

- De liefde voor de partner met dementie is nog even sterk als voorheen, het kan zijn dat juist seks de partners dichter bij elkaar brengt omdat gewone gesprekken steeds moeilijker worden.

- Sommige partners kunnen zo oververmoeid raken door de zorg die ze moeten geven dat er geen energie meer is voor seks. Dit kan frustrerend zijn voor beide partijen.

- Veel mensen vinden het moeilijk om van seks te genieten als de relatie op allerlei andere aspecten veranderd is en het leed niet gedeeld kan worden omdat er niet over gepraat kan worden. Seks kan dan zijn positieve invloed verliezen en onbelangrijk lijken.

- Dementie kan onhandig en ongeïnteresseerd maken. Partners moeten dan naar andere manier van intimiteit gaan zoeken.

Seks in het verpleeghuis

Het kan zijn dat de partner met dementie niet meer thuis woont maar is verhuisd naar kleinschalig wonen of een verpleeghuis.
Het is belangrijk om in dit geval open te praten met het personeel van de instelling over vragen die kunnen rijzen, zoals:

- Is er een seksprotocol?
- Wat gebeurt er als de persoon met dementie handtastelijk naar personeel of anderen zou worden?
- Is er begrip en respect voor homoseksuelen? wordt iedereen gelijk behandeld?

Blijf in gesprek met de instelling over het onderwerp.

Nieuwe relaties aangaan

Dementie betekend niet dat men niet meer verliefd kan worden.
Voor naasten kan het soms moeilijk zijn om te merken dat de persoon met dementie seksuele behoeftes heeft. Toch is het niet verstandig om dit proberen te voorkomen, het is een natuurlijke behoefte waar ook mensen met dementie recht op hebben. Het is beter om het in goede banen te leiden en ervoor te zorgen dat met respect en privacy de nieuwe partners van elkaar kunnen genieten.

Er loert ook wel een klein gevaar. Het kan ook zijn dat iemand probeert misbruik te maken van de persoon met dementie b.v. om aan de eigen seksuele behoefte te voldoen of omdat de persoon met dementie geld heeft.
Het is dan aan de familie en andere betrokkenen om dit in de gaten te houden en de persoon met dementie te beschermen. Trek bij verdenking altijd aan de bel!

Getrouwd maar niet meer samen

Het kan zijn dat partners niet meer samen kunnen zijn. Dat kan allerlei redenen hebben. De persoon met dementie is op een gegeven moment niet meer de partner die hij/zij was, maar iemand die door de ziekte wordt aangestuurd. Het is dan niet ondenkbaar dat de gevoelens veranderen en dat er niet meer voldaan kan worden aan de eigen behoeftes. Dan kan het gebeuren dat de "gezonde" partner verliefd wordt op iemand anders. Als dit gebeurt zal iedereen daar een mening over hebben, maar de betrokkenen zelf zijn de enigen die kunnen weten hoe het is om te moeten leven met iemand met vergevorderde dementie. Misschien is het juist goed dat je steun krijgt van een nieuwe partner en ben je daardoor beter in staat om voor je zieke partner te zorgen. Alles kan!

Persoonlijk denk ik dat het vooral belangrijk is om te praten over je behoeftes. Als het moment daar is dat je niet meer met je eigen partner kunt praten, doe dit dan met iemand die je vertrouwd en die geen oordeel zal vellen, maar in staat is om goed te luisteren. Onderdruk de eigen gevoelens niet, dit brengt frustratie en onbegrip met zich mee.

Seks is voor iedereen, mannen en vrouwen, jong en oud, gezond en ziek.


Gedicht


 Getrouwd

Ze zijn getrouwd,
Samen anderhalve eeuw oud.
Ze delen lief en leed,
Zonder dat hij het weet.

Wie bent u?, vraagt hij haar
En wat doet u daar?
U heeft een bekend gezicht,
Bent u mijn nicht?

Ze liggen samen in bed,
Vroeger hadden ze daar veel pret.
Opeens zegt de man tegen de vrouw,
Schat, ik hou van jou!

Ik zou met je willen vrijen,
Je kussen op je dijen.
Oh, dat lijkt me fijn,
Om weer eens de jouwe te zijn.

Nee, dat kan niet,
En dat doet me verdriet.
Broer en zus,
Dat kan niet dus.

Het geeft niet schat,
Een knuffel doe dat!
Dat kan wel dus,

Met je zus…..


Frans Hoogeveen

Op 3 en 4 september 2015 was Frans Hoogeveen (Professor Psychogeriatrie) een van de keynote speakers op het Alzheimer Europa Congres in Ljubljana, . Hij sprak over het onderwerp 'Intimiteit en seksualiteit bij dementie'.
Lees hier de tekst


Wilt u meer lezen over het onderwerp? Kijk dan op de  Engelstalige Alzheimer's Society site, lees verder......



Monika Eberhart





Fotobron:
photo credit: Venice via photopin (license)
photo credit: via photopin (license)

Bron: Alzheimer Society UK 

dinsdag 28 juli 2015

Tips hoe te communiceren met mensen met dementie


Communiceren met mensen met dementie

Communiceren is niet altijd even makkelijk. Het is een gegeven dat we in communicatie vaak met onszelf bezig zijn. Als de ander iets zegt zijn we in ons hoofd al bezig met wat we zelf willen zeggen en dan hebben we niet gehoord wat de ander echt zei. 
Als je communiceert met mensen met dementie is er minder ruimte voor je eigen mening en visie. Als je los kunt laten zul je zonder stress en op een relaxte manier met de persoon met dementie kunnen communiceren. 




- Zorg voor een positieve stemming: 
Je houding, lichaamstaal en gedachten spreken meer dan woorden. Ze laten de ander zien hoe je je echt voelt. Als je een negatieve houding hebt tegenover de persoon voor je dan zal deze dat merken en zal de communicatie gedoemd zijn te mislukken. Het is beter om dan afstand te nemen en op een ander tijdstip het opnieuw te proberen.

- Let erop dat je de aandacht van de ander hebt: 
Zet de externe ruis, zoals televisie, radio, uit. Doe evt. gordijnen en de deur dicht. Of kies voor een andere ruimte waar het rustiger is.
Zorg dat je de aandacht van de persoon met dementie hebt, spreek de persoon aan met zijn/haar naam en vertel wie je zelf bent. Houdt non-verbaal contact door kijken en aanraken (als de persoon dat toestaat). Zorg dat je op gelijke hoogte bent, dus niet staan terwijl de ander zit, maar ook gaan zitten.

- Wees duidelijk: 
Gebruik eenvoudige zinnen en woorden. Spreek langzaam, duidelijk en op geruststellende toon. Probeer een hoge en harde stem te vermijden. Veel ouderen zijn doof en kunnen hoge tonen slechter horen dan lage tonen. Praat dus niet te hard en probeer in de laagte van je eigen stem te blijven.
Als je merkt dat je niet begrepen wordt, gebruik dan dezelfde zin nog een keer of wacht een paar minuten met het herhalen van de zin. Gebruik namen van mensen en plaatsen i.p.v. voornaamwoorden en afkortingen.

- Stel gesloten vragen: 
Stel een vraag tegelijk en wacht op het antwoord. Stel korte en duidelijke vragen waar met ja of nee geantwoord kan worden.
Geef nooit meer dan twee keuzes als er iets gekozen moet worden. Dus b.v. : " Wilt u koffie of thee?" en NIET " Wilt u koffie, thee, limonade of een glas water?".

- Luister met je oren, ogen en je gevoel: 
Wees geduldig en geef de ander de tijd om te antwoorden. Als je merkt dat het voor de persoon met dementie moeilijk is om de woorden te vinden is het goed om te helpen, maar neem het niet over. Probeer één woord te raden en niet hele zinnen.
Kijk naar de lichaamstaal van de ander en probeer achterliggende gevoelens te achterhalen.

- Voer activiteiten in kleine stapjes uit:
Verdeel een activiteit in onderdelen. Als je b.v. samen de tafel gaat dekken, doe dat dan stap voor stap en doe de handelingen voor. Geef de ander de tijd om het na te doen en geef complimenten als het goed gaat. Leg alles stap voor stap uit en niet de hele activiteit in een keer. Dus NIET: "We gaan de tafel dekken, doe jij de borden en het bestek op tafel?" maar: " We gaan samen de borden op tafel zetten".

- Als het moeilijk wordt, sturen en afleiden: 
Als de persoon met dementie geïrriteerd, boos of ongeduldig wordt. Laat dan het doel dat je voor ogen had helemaal los en focus op wat de ander voelt. Bevestig het gevoel, toon begrip en probeer af te leiden door over iets anders te beginnen of samen een stukje te gaan lopen.

- Reageer met warmte, begrip en bevestiging: 
Mensen met dementie voelen zich vaak verward, angstig en onzeker. Ze kunnen zich dingen herinneren die helemaal niet zijn gebeurd. Ga daar niet tegenin, maar focus op wat ze voelen en bevestig dat gevoel. Door ze te proberen te overtuigen dat ze het fout hebben worden ze nog verwarder, angstiger en onzekerder.
Soms is een begripvolle blik, of even de handen vasthouden om te bevestigen wat ze voelen, genoeg.

- De goede oude tijd:
Het kan niet vaak genoeg gezegd worden, maar maak gebruik van hetgeen zich vroeger in het leven van de persoon met dementie afspeelde. Bijna altijd weten mensen met dementie zich dingen van vroeger te herinneren en als je daarover praat zullen ze meepraten. Ze voelen zich zeker en vertrouwd en dat maakt dat een gesprek positief en fijn verloopt. Het korte-termijn geheugen doet het niet meer, maar lange-termijn werkt vaak nog wel.

- Blijven lachen:
Humor is het basis ingrediënt in de communicatie met mensen met dementie. Probeer humor zoveel mogelijk in te zetten, maar nooit te koste van de ander. Samen lachen brengt je dichter tot elkaar waardoor communiceren ook weer makkelijker wordt.


Monika Eberhart

Bron: www.caregiver.org




photo credit: Teacher and Student 35 Years On via photopin (license)

zondag 26 juli 2015

Hoe voer je een gesprek met iemand met dementie

Een gesprek voeren met iemand met dementie, hoe doe je dat eigenlijk? 

Vaak vallen er stiltes omdat de dementerende uit zichzelf niet zomaar een verhaal zal vertellen, maar mensen met dementie kunnen je meer vertellen dan je denkt, verbaal en vooral non-verbaal.
Iedereen die met mensen met dementie te maken heeft kent het wel, je gaat op bezoek bij oma of opa, tante of oom, buurvrouw, buurman en je weet van tevoren al dat het geen lang bezoek zal worden want er zijn geen gespreksonderwerpen. 

Op de koffie, en dan?

Zondagochtend half elf, het is omadag. Elke zondag gaat Eline haar oma bezoeken, ze brengt dan meteen de boodschappen die ze voor haar gehaald heeft. De oma van Eline het alzheimer en woont alleen, ze gaat vijf dagen per week naar een dagverzorging maar in het weekend is ze alleen thuis. Op zaterdag komt haar zoon altijd op bezoek en op zondag haar kleindochter. Als Eline binnenkomt groet ze haar oma met een knuffel en een kus, gaat vervolgens koffie zetten en ondertussen de boodschappen wegruimen. Oma zit in de woonkamer aan de tafel, daar zit oma altijd, dezelfde stoel......dezelfde tafel. Oma wordt daar 's morgens, na het wassen, door de dame van de thuiszorg neergezet.

Heel ver weg

Oma heeft al heel lang alzheimer en haar geheugen is al flink aangetast, zo flink dat ze uit zichzelf geen gesprek meer kan voeren. Maar dat oma zelf niet de aanzet geeft tot een gesprek wil niet zeggen dat ze het niet leuk vindt om met iemand te kletsen. Bezoekers denken al gauw: ze praat toch niet dus dan hoef ik ook niet veel te zeggen. Zo gaat dat ook bij Eline, ze is heel lief voor haar oma en gaat gezellig bij haar zitten om koffie te drinken. Omdat oma niets zegt pakt zet Eline een muziekje aan en gaat zelf in de nieuwste Libelle bladeren, daar heeft oma nog steeds een abonnement op. Eline laat af en toe een foto uit de Libelle aan oma zien en verteld erbij waar het artikel over gaat. Het gaat over een overlevende van de cruise ramp vorige maand, Eline vind het artikel interessant, neemt een slok koffie en leest rustig verder. Oma haar koffie wordt ondertussen koud. Als Eline klaar is met de Libelle wijst ze oma op haar koffie, deze wordt koud gedronken.



Hoe kan je het bezoek zo invullen dat je ook aan kletsen toekomt?

Zodra de koffie klaar is kan Eline aan oma vragen hoe ze haar koffie wil drinken, ook al weet Eline al jaren dat ze het me melk en suiker drinkt. De vraagstelling zou dan kunnen zijn; wil je er melk in oma? (evt. de melk laten zien voor de herkenning), hetzelfde vervolgens met de suiker. Het kan natuurlijk zijn dat oma niet weet wat ze moet antwoorden of helemaal geen antwoord geeft, het is dan niet nodig om het nog een keer te vragen het gaat erom dat ze er bij betrokken werd. Wij weten tenslotte niet wat een dementerende denkt of voelt en zijn geneigd voor de ander te denken en de antwoorden in te vullen. Als de koffie dan geschonken is en het koekje uitgedeeld is het tijd om een praatje te maken.

Hulpmiddelen


Om met ouderen met dementie te communiceren heb je vaak hulpmiddelen nodig in de vorm van pictogrammen, foto's, geuren e.d. In de thuissituatie ligt het voor de hand om foto's erbij te halen. Blader samen met oma door het oude fotoboek of een stapeltje oude foto's en benoem wat je op de foto's ziet. Noem de namen van de mensen en vertel iets erover dat je nog weet van verhalen die je zelf gehoord hebt van je vader of moeder. Benoem de omgeving op de foto's, het huis waar oma vroeger woonde, de mooie bloemen die ze in de tuin had, de was die altijd heerlijk buiten hing te drogen. Vergelijk de spullen van toen met de spullen van toen. De ene dementerende zal het een en ander herkennen en het laten blijken door je verhaal te bevestigen, de ander zal het non-verbaal laten merken door b.v. een twinkeling in de ogen, een glimlach, het willen aanraken van de foto's. Een gesprek hoeft niet lang te duren, tien minuten is als voldoende, als er maar gepraat wordt. Meestal is dan ook een eenrichtingsgesprek, maar ook dat is niet erg. En zelfs elke zondag over hetzelfde praten is niet erg, dat is voor de dementerende alleen maar fijn. Het is een stukje aandacht die in de hectiek van alle dag nogal eens vergeten wordt te geven.

Tips om een gesprek op gang te brengen



Als het met foto's niet lukt of je wilt afwisseling dat zijn de boeken Terug naar Toen een echte aanrader. In deze boeken staan verhalen over alle onderdelen van het dagelijks leven in de jaren 30, 40, 50, 60. Door een verhaal voor te lezen komt er vaak herkenning en vanzelf gespreksstof. Er staan verhalen in waar jongeren nog nooit van gehoord hebben en het helpt om de generatiekloof te verkleinen.
Verder doen spreken, gezegdes en liedjes het ook altijd goed. Zeg: zoals het klokje thuis tikt............en de meeste ouderen zullen het probleemloos aanvullen. Vanuit elke spreuk of gezegde kan weer een verhaal ontstaan, een kort gesprek over het onderwerp.

Kortom

Kortom: laat ze niet verpieteren omdat ze zelf niet meer beginnen met kletsen, iedereen wil aandacht. Jongeren krijgen tegenwoordig elke minuut van de dag aandacht d.m.v. hun deelname aan de social media, ouderen leven in een andere wereld. Ze leven in de wereld van vroeger en hebben een beetje hulp nodig van de jongeren om die te kunnen herbeleven.


Monika Eberhart


zaterdag 25 juli 2015

Agressie en dementie


Dementie ontwikkelt zich bij iedereen op een andere manier. Het is niet te voorspellen hoe de ziekte zal verlopen omdat het afhankelijk is van het soort dementie en het karakter van de persoon die het overkomt. 
Dementie gaat gepaard met emotionele veranderingen en dit kan o.a. agressief gedrag tot gevolg hebben. 



Emotionele veranderingen


Emoties worden minder snel aangetast dan het geheugen. Over het algemeen blijven emoties intact tot de laatste fase van dementie. De emotionele veranderingen kunnen wel zorgen voor verwarring en kunnen het gedrag van de persoon met dementie wel beïnvloeden.

Emoties worden uitvergroot. Zo kan iemand opeens heel erg gaan huilen of lachen zonder dat daar direct een aanwijsbare reden voor is.
Boosheid en verdriet kunnen de bovenhand krijgen als de persoon merkt dat het steeds minder grip heeft op de werkelijkheid. Frustratie borrelt op met boosheid en soms agressie tot gevolg.

Positieve en negatieve emoties kunnen elkaar afwisselen naar gelang de herbeleving uit het verleden.
Het is altijd verstandig om de nadruk te leggen op positieve gevoelens, dit kan het ziekteproces vertragen. Uit onderzoek is gebleken dat ouderen met dementie die zich gelukkig voelen beter functioneren omdat de hersenen bij een positief gevoel serotonine aanmaken.
(serotonine is een van de neurotransmitters die een invloed uitoefent op diverse delen en functies van het menselijk lichaam).

Het is belangrijk dat personen met dementie een positieve dagbesteding hebben, het positieve gevoel blijft lang hangen waardoor gedrag ook positief kan worden.

Andersom kan negatief gedrag ook lang blijven hangen, dit zou agressie en zelfs depressie tot gevolg kunnen hebben.

Agressiviteit

We richten ons hier op emoties die agressie opwekken. 

Probeer je te verplaatsen in de persoon met dementie:

Alles lijkt tegen te zitten, je maakt de ene fout na de andere en je vergeet voortdurend waar je mee bezig was. Je raakt om de haverklap iets kwijt, je weet geen antwoorden op de vragen die je gesteld worden en als je zelf iets vraagt krijg je ongeduldige reacties omdat je het voor de zoveelste keer gevraagd hebt. 
Je merkt dat je steeds minder kan en dat het je niet eens lukt om de knopen van je jas zelf dicht te doen. Je krijgt nog maar weinig complimenten en de mensen om je heen proberen geduldig te zijn, maar je merkt dat ze je gedrag soms ook wel beu zijn. 
Het meeste dat je overkomt ben je alweer snel vergeten, maar het vervelende gevoel dat daarbij hoort blijft hangen en je kunt het niet plaatsten. Dan hoeft er maar iets te gebeuren dat de emmer doet overlopen en je nare gevoel moet eruit. Boosheid en woede zijn het gevolg en als de boosheid er eenmaal uitkomt dan is het ook niet meer makkelijk af te remmen. Alles lijkt er in een keer uit te komen.  

Oorzaken

Het is vaak moeilijk te achterhalen waarom iemand agressief is. Meestal zijn er meerdere oorzaken die iemand steeds bozer maken. 
Iemand die geen dementie heeft kan na een boze bui moeilijk achterhalen waar het vandaan kwam en zal al snel tot een conclusie als b.v. druk, stress, moe of iets dergelijks komen. Ook bij mensen met een gezond geheugen kan boosheid zich opbouwen door verschillende oorzaken en kan deze persoon opeens tot "ontploffing" komen. 

Als het al moeilijk is om bij een gezond iemand de oorzaak te achterhalen, dan kunnen we wel concluderen dat het bij iemand met dementie bijna onmogelijk is. 

Boosheid is een normale menselijke emotie en de agressie die er uit voortkomt heeft als doel weer grip op het leven te krijgen. Dat is dus wat de persoon met dementie uit alle macht probeert te doen, de grip op zijn/haar leven terugkrijgen. 

Agressie kan ook een gevolg zijn van de aangetaste verstandelijke vermogens van mensen met dementie. Hierdoor kunnen ze de beoordelingen van anderen niet zo goed begrijpen. Iemand kan een b.v. een schouderklop interpreteren als slaan i.p.v. compliment of bemoediging. Hierdoor kan de persoon die zich bedreigd voelt proberen dit te voorkomen door zelf eerst te gaan slaan. 

Het kan ook zijn dat iemand terug is in de kindertijd. Kinderen leren pas na hun vijftiende om te gaan met hun emoties en deze onder controle te houden. De persoon met dementie kan de boze gevoelens, net als een kind, niet meer onderdrukken. 

Probeer agressie te voorkomen

Aangezien het moeilijk is om iemand die heel boos is weer rustig te krijgen, lijkt het erop dat het beter is om de boze aanval voor te zijn. Proberen te voorkomen dat de persoon met dementie agressief gaat worden. 

Er zijn twee dingen die absoluut afgeraden worden: In discussie gaan en het gedrag straffen! Dit lokt altijd meer agressie uit en maakt de ander alleen maar bozer, het is olie op het vuur gooien. 

Wat je wel kunt doen

- Probeer te achterhalen waar de boosheid vandaan komt. Dit kan door agressief gedrag te verkennen (zie link van van de nursing site hieronder) 
- Let op je eigen houding tegenover de persoon met dementie: 
                            * praat niet te hard
                            * reageer niet geïrriteerd
                            * wees niet autoritair of neerbuigend
                            * wees niet afstandelijk
                            * bewaar je geduld en verwijt de persoon met dementie niets

- Neem de boosheid serieus, gevoelens van boosheid moeten erkend worden
- Praat langzaam en rustig
- Luister actief, praat zelf niet teveel
- Blijf ten alle tijde zelf kalm, de boosheid is niet op jou gericht
- Ga als het lukt samen met de boze persoon een stukje wandelen. Heen en weer lopen. Bewegen kan spanning wegnemen
- Vraag aan de persoon met dementie wat deze wil en luister er ook echt naar
- Blokkeer geen deuren als het niet nodig is, leid af van de afgesloten deur en biedt toegang naar een andere ruimte via een andere deur. Een opgesloten gevoel maakt nog bozer. 

Als niets helpt is het nog mogelijk om de kiezen voor medicatie. Deze dient door een arts voorgeschreven te worden en moet gezien worden als allerlaatste redmiddel. 
  

Verkennen van agressief gedrag

Op de site www.nursing.nl kunt u lezen hoe je agressief gedrag kunt verkennen en zo kunt proberen de oorzaak van de boosheid te achterhalen. Klik hier  

Boosheid is niet erg


Agressie is heel vervelend, voor zowel de persoon die agressief is als voor de naasten eromheen. Ondanks dat is het niet verstandig om er altijd negatief tegenover te staan. Het positieve ervan is nl. dat de persoon met dementie zich niet zomaar in zijn/haar lot schikt en dat is een basaal recht van elk mens. Iedereen die ziek is, welke ziekte dan ook, heeft het recht zich hiertegen te verzetten als daar behoefte toe is. 

Televisie-uitzending over agressie 




Kijk hier naar de uitzending van Een Vandaag van 22 augustus over agressie. Klik HIER


Luister naar de persoon met dementie om deze te begrijpen

Onderstaand gedicht helpt misschien om de mens achter dementie te begrijpen:






Monika Eberhart 

Bron: De heldere eenvoud van dementie van Huub Buijssen. Het boek is nog steeds te koop. 
photo credit: DSC_0114 via photopin (license)



woensdag 22 juli 2015

Wat is Frontotemporale dementie? FTD


Frontotemporale dementie (FTD)

FTD


Frontotemporale dementie is een aandoening aan de hersenen, de frontaalkwab.  De ziekte was vroeger bekend onder de naam ziekte van Pick.
Bij frontotemporale dementie zijn de ballonvormige zenuwcellen in het voorste deel van de hersenen opgezwollen. De oorzaak van de ziekte is (nog) niet bekend. In een enkel geval speelt erfelijkheid een rol.

Een van de bekende eigenschappen van FTD is dat de hersencellen in rap tempo afsterven.

Diagnose en symptomen

De diagnose wordt gesteld met behulp van de symptomen en een hersenscan.
Frontotemporale dementie begint meestal op wat jongere leeftijd, tussen de 40 en 50 jaar. De ziekte ontwikkeld zich langzaam en duurt tussen de 5 en 15 jaar.
Omdat het geheugen en de oriëntatie in de beginfase nog intact zijn bestaat het risico dat frontotemporale dementie niet als dementie herkend wordt. Dit kan tot gevolg hebben dat de patiënt de verkeerde diagnose krijgt en in een psychiatrisch ziekenhuis terecht komt. Hiermee wordt de patiënt ernstig tekort gedaan en wordt er tekort geschoten in de geboden zorg.

Symptomen waaraan frototemporale dementie te herkennen is:
– Het vermogen tot plannen er organiseren wordt minder.
– Taken kunnen niet meer tot het einde worden volbracht.
– Patiënt heeft geen inzicht eigen ziektebeeld.
– Impulsief en onaangepast gedrag.
– Ontremming, dit uit zich ook in het eetgedrag.
– Verlies van normen en waarden.
– Dwangmatig gedrag, behoefte aan structuur.
– Persoonlijkheidsverandering, iemand die introvert kan extravert worden en andersom.
– Taal en geheugenproblemen, herhaling van woorden, moeite met het vormen van zinnen. De geheugenproblemen ontstaan in een later stadium van de ziekte.
- De hersencellen van iemand met FTD sterven in rap tempo af.

Behandeling

Helaas bestaat er ook voor Frontotemporale dementie geen behandeling die de ziekte kan genezen. Het is van groot belang om de ziekte tijdig de diagnosticeren om zo de juiste vorm van begeleiding te kunnen bieden.
Wilt u meer weten over Frontotemporale dementie? Neem dan een kijkje op de website van FTD Lotgenoten, klik hier

Te weinig aandacht voor FTD

FTD krijgt over het algemeen minder aandacht, dan b.v. Alzheimer. ik vermoed dat dit komt omdat het (gelukkig) een kleinere groep treft.

- Hier een filmpje over hoe het is om te leven met iemand die FTD heeft




- Onderzoek naar vroege diagnose van FTD, klik hier

- Studie bij het Erasmus naar medicatie bij FTD, klik hier

FTD Lotgenoten 


Een site waar u terecht kunt voor alles dat met FTD te maken heeft, informatie, activiteiten, forum, hulp en advies.

https://www.ftdlotgenoten.nl



Monika Eberhart



maandag 20 juli 2015

Montessorimaterialen en methode voor mensen met dementie


Montessorimateriaal en methode gebruiken voor mensen met dementie

In de Verenigde Staten zijn ze er al langer mee bezit. Montessorimateriaal en methode gebruiken om mensen met dementie aan te moedigen tot activiteiten. 
De activiteiten zijn gebaseerd op de Montessorimethode van Maria Montessori.


Maria Montessori


Maria Montessori (1870-1952) was een Italiaanse arts en pedagoog die bekend werd door het naar haar genoemde Montessorionderwijs.
Als arts kwam ze in 1896 in aanraking met zwakbegaafde kinderen. Ze ging met deze kinderen werken door ze zoveel mogelijk hun zintuigen te laten gebruiken, voelen, zien, horen en ruiken. Haar doel was de kinderen te helpen een zo groot mogelijk deel van hun achterstand in te lopen.                                                                                Montessori cilinders

Bij het begeleiden en helpen van de kinderen maakte ze gebruik van de methoden van twee beroemde Franse artsen, Jean Itard en Edouard Seguin.
Aanvankelijk gebruikte ze de methoden en materialen dus voor moeilijk lerende kinderen, later zou het geintroduceerd worden voor alle kinderen.


Methode gebruiken bij mensen met dementie

Als het mogelijk is om zwakbegaafde kinderen iets aan te leren d.m.v. zintuigen en zintuig gerichte materialen, waarom dan niet bij mensen met gevorderde dementie?
Je kan natuurlijk niet zeggen dat een zwakbegaafd kind hetzelfde is als iemand met gevorderde dementie, maar je kunt ze wel allebei stimuleren om basisvaardigheden te leren of zo lang mogelijk te behouden.. Denk hierbij aan simpele dingen als b.v. zelf eten en drinken.
Andere vaardigheden kunnen zijn, jezelf wassen, aankleden, tanden poetsen enz. enz.

De fout die we naar mijn mening maken bij mensen met gevorderde dementie is dat we de vaardigheden die ze nog hebben te snel afpakken. We zijn nogal geneigd dingen van ze over te nemen, vaak omdat het dan sneller gaat en we niet veel tijd hebben.

Kijk naar het onderstaande filmpje over het opnieuw aanleren de vaardigheid zelf eten.



Het principe is dus: stimuleren en zolang mogelijk behouden van basisvaardigheden. 

Het Myers Research Institute heeft o.a.  twee boeken uitgebracht met activiteiten gebaseerd op de Montessori methode.
In de boeken staan tal van activiteiten die volgens de Montessorimethode aangeboden kunnen worden.

Belangrijke punten bij het toepassen van de methode bij mensen met dementie

- Kijk altijd eerst wat het doel van de activiteit is
- Kijk naar iemands mogelijkheden (geestelijk en lichamelijk)
- Nodig de ander uit om mee te doen, het is geen moeten
- Geef een aantal keuzes, niet teveel anders is het niet te overzien
- Probeer alles uit te leggen door het voor te doen
- Werk van eenvoudig naar moeilijk
- Doe alles in kleine stapjes
- Er is geen goed of fout, het gaat om met plezier meedoen aan de activiteit.


Voorbeeld van activiteit gebaseerd op Montessorimethode

Bouten en Moeren


Een activiteit vooral voor mannen
De activiteit kan b.v. aangeboden worden aan iemand die vroeger in zijn werk, of hobbymatig, veel bezig was met bouten en moeren.

Doel

- Oefenen van de fijne en grove motoriek
- Herkennen van vertrouwde materialen
- Gebruik van bekende materialen stimuleren

Benodigde materialen

- Een dienblad (een effe kleur zonder patronen)
- Een smalle kom of doos
- 6 bouten van verschillende maten
- 6 bijpassende moeren in verschillende maten

Voorbereiding

- Leg de bouten op het dienblad
- Leg de moeren in een kom of doos
- Zet het dienblad voor de persoon met dementie
- Zet de kom of doos naast het dienblad aan de rechter kant, of links als de persoon waar het om gaat linkshandig is.

Uitvoering

Afhankelijk van het niveau kan de activiteit op verschillende manieren uitgevoerd worden.

Bij zeer gevorderde dementie en het ontbreken van begrip:

1- Pak een van de bouten
2- Laat zien hoe je er een moer bij zoekt en past
3- Als je de passende moer gevonden hebt, laat dan zien hoe je de moer op de bout draait
4- Nodig de persoon met dementie om een bout te pakken
5- Vraag om er een moer bij te pakken en te proberen deze op de bout te draaien
6- Stimuleer om het te blijven proberen tot de juiste moer gevonden is
7- Eenmaal een passende gevonden dan stimuleren om deze op de bout te draaien
8- De vorige stappen herhalen tot alle bouten een bijpassende moer hebben
9- Laat nu aan de persoon met dementie zien hoe je het weer van elkaar draait
10- Leg de losgedraaide bout en moer in de kom
11- Geef een bout met moer aan de persoon met dementie en nodig uit om het los te draaien, je kan het tegelijkertijd voordoen door zelf een moer van een bout los te draaien
12- Laat de persoon met dementie de bouten en moeren in de kom leggen
13- Herhaal de laatste stappen tot alles in de kom is
14- Praat over wat jullie gedaan hebben en bedank voor de hulp

Bij gevorderde dementie waarbij begrip nog aanwezig is

Inventariseer het begripsniveau van de persoon met dementie en pas de activiteit aan door b.v.

- Meer bouten en moeren van verschillende maten
- Leg de bouten en de moeren door elkaar de kom of op het dienblad zodat uitzoeken wat moeilijker is
- Laat de persoon met dementie de bouten en moeren uitproberen op maat en in verschillende bakjes leggen.

Tips om de persoon met dementie te stimuleren

- Geef de ander het gevoel belangrijk te zijn, dat zijn hulp echt nodig is. Het is geen moeten en ook geen test, het is samen aan iets werken
- Probeer het overzichtelijk te houden door de hoeveelheid bouten en moeren aan te passen aan het niveau van de persoon met dementie.
- Als er genoeg begrip is dan gesprekken voeren over bijpassende onderwerpen tijdens de activiteit. b.v. wat je allemaal met bouten en moeren kan doen, waar ze voor gebruikt worden, wat voor materiaal het is.

Aanvullende mogelijkheden

Makkelijker maken

- Leg een paar bouten en moeren door elkaar op een dienblad en vraag deze te sorteren, drie verschillende om mee te beginnen
- Maak de bouten vast aan voorgeboorde gaten op een houten plank
- Kies om het simpeler te maken één maat bouten en één maat moeren zodat het makkelijker is om te combineren.

Moeilijker maken

- Vraag de persoon met dementie om de bouten en de moeren op volgorde te leggen, oplopend en aflopend
- Bespreek met de persoon met dementie projecten waarbij de bouten en moeren nodig zijn en nodig uit te leggen welk gereedschap daarbij nodig is.

Links en meer informatie

De boeken van het Meyers Research Institute kunt u via hun website kopen ( klik hier) of via Amazon.

Op onderstaande links kunt u meer informatie vinden over de Montessori methode en dementie

Alzheimer.net

Wikipedia

Montessori for dementia

en uiteraard is er van alles te vinden via Google!

Monika Eberhart