maandag 11 januari 2016

Wat niet te doen in de omgang met mensen met dementie

In de omgang met mensen met dementie zijn heel veel do's, maar er ook een aantal don'ts. Soms doen we dingen met de beste bedoelingen, maar hebben ze een averechtse uitwerking.

Hier een aantal tips van dingen die beslist vermeden moeten worden.



Niet doen: 

Negeren

Omdat een situatie soms ongemakkelijk kan zijn lijkt de beste oplossing om de persoon met dementie te negeren. Het is beter om aangepast aan het niveau van de ander proberen te communiceren. Het hoeft geen diepgaand gesprek te zijn, een blik, korte begroeting, glimlach is al voldoende. Iedereen heeft recht op respect, waardering en aandacht. 

Kinderlijk benaderen

Mensen met dementie zijn altijd volwassen mensen en dienen als volwassenen behandeld te worden, ongeacht de fase waarin ze zich bevinden.
Kinderlijke stem opzetten, te dichtbij komen, het kan vernederend en intimiderend zijn. Zelfs als je samen kinderliedjes zingt kun je dit op een volwassen manier doen, met je normale stem en zonder kinderlijke bewegingen. Blijf oog houden voor de volwassene die je voor je hebt en bewaar kinderlijke benadering voor kleine kinderen.
Gebruik ook geen verklein woorden zoals b.v. neem een hapje, we gaan een plasje doen, zullen we de haartjes kammen. Niet doen. 

Koosnaampjes gebruiken

Het gebruik van koosnaampjes is weggelegd voor de mensen die het dichtst bij de persoon met dementie staan, dus de ouders, partner, kinderen, beste vrienden e.d. Professionals en andere betrokkenen kunnen beter de persoon bij naam noemen. Begin altijd bij de achternaam, als de ander erop staat bij de voornaam genoemd te worden dan is het goed om dit ook te respecteren. 

Er vanuit gaan dat de verwarring continu is

Mensen met dementie zijn niet 24 uur per dag verward, ze hebben op de meest onverwachte momenten een helder moment. Het gaat met ups en downs. Ga er dus niet vanuit dat niets meer klopt van wat de persoon met dementie vertelt. Ga mee in de beleving en het verhaal, later zal vanzelf blijken of het klopte of niet.
Ga er ook niet vanuit dat het geen zin heeft om iets te vertellen of te ondernemen omdat ze verward zijn.
Kies er ook niet voor om maar niet meer op bezoek te gaan omdat je denkt dat ze het bezoek toch weer vergeten. 

Testen

Niets is erger dan steeds getest te worden op je kennis en kunde. Vragen als: weet u mijn naam nog? welke dag is het vandaag? wat heeft u net gegeten? welke maand is het?. Dit zijn vragen die je niet steeds moet stellen aan iemand met dementie, vooral niet als je merkt dat de ander het echt niet meer weet. 
Stel jezelf als het moet elke dag opnieuw voor, maar help niet herinneren door met goede bedoelingen te zeggen: Ik was hier vorige week nog! U weet het vast nog.......

Praten over

Praat niet over, maar met de persoon met dementie. Het is net zoals met iemand in een rolstoel, dan praat je ook niet met de duwer maar je richt je tot de persoon die erin zit. Mensen met dementie zijn niet per definitie doof, ze kunnen het horen als er over ze gepraat wordt en trekken hun eigen conclusies over wat ze horen. Daarbij raak je ze emotioneel en kun je ze verdrietig maken. 

Focussen op onmogelijkheden

Richt je niet op wat mensen niet meer kunnen, maar kijk naar wat ze nog wel allemaal kunnen en stem daar je activiteiten op af. Geef complimenten als dingen lukken en goed gaan. Een kleurplaat die ingekleurd is met een kleur is ook mooi, alleen al vanwege het feit dat het gelukt is om het in te kleuren. Het is niet van belang dat de persoon met dementie niet meer weet dat het met verschillende kleuren ingekleurd moet worden. 

Er vanuit gaan dat slecht gedrag een keuze is

Dwalen, boos worden, knoeien, herhalen, zeuren, vragen en nog eens vragen. Het is allemaal gedrag dat veroorzaakt wordt door de ziekte in het hoofd en niet omdat de persoon die dementie heeft hier bewust voor kiest. Het gedrag is niet te corrigeren, dus ook niet proberen. Het is wel mogelijk af te leiden en het te accepteren. 

Wel doen:

De ander behandelen zoals je zelf behandeld wilt worden

Probeer bij elke keuze die je maakt in communicatie of behandeling van iemand met dementie te bedenken hoe je het zelf zou vinden als je op die manier behandeld zou worden. 
Respect is het magische woord!

Monika Eberhart





photo credit: 1311_PET-DOG-73-Edit via photopin (license)

38 opmerkingen:

  1. Hou er ook rekening mee, dat dementerende mensen ook niet veel conditie hebben. Ook niet voor een autoritje. Dit is een fout die ik zelf heb gemaakt. Een stukje autorijden kan al heel vermoeiend zijn.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. die conditie is persoonlijk en niet te linken aan de dementie, de een is fysiek tot niet veel meer in staat, de ander kan nog een hele fietstocht aan of is nog superlenig

      Verwijderen
    2. Ik denk dat het hier niet om fysieke, maar mentale conditie gaat. Een ritje in de auto is een prikkel welke energie kost. Voor ons is zo 'n ritje weinig vermoeiend aangezien wij nog in staat zijn prikkels te filteren. Door dementie worden hersenen aangetast, waardoor mensen met dementie prikkels niet meer kunnen filteren en plaatsen, wat maakt dat voor ons gewone activiteiten, heel vermoeiend worden. Koffiedrinken, eten, koken en dergelijke... het wordt allemaal vermoeiend.
      Een ritje in de auto kan wel, maar dan moet het gedoseerd aangeboden worden (niet te lang, niet te veel, niet te druk, etc.)

      Verwijderen
    3. Herstel de fout van "dementerenden" ook even door mensen met dementie.

      Verwijderen
  2. Hou er ook rekening mee dat dementerende mensen niet veel conditie meer hebben. Ook niet voor een leuk autoritje. Een fout die ik zelf gemaakt heb. En ook een fout die ik gemaakt heb, ontkennen dat je ouder dementerend is. Ik heb haar wel altijd als een volwassen persoon behandeld en verzorgd, maar ontkent dat ze dementerend was, terwijl ik in mijn hart wist dat het zo was. Accepteren is veel makkelijker dan blijven ontkennen.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Fijn deze leerzame berichten, bij partner 2 jaar geleden alsheimer geconstateerd...ik heb er erg veel aan deze voorlichting...

    BeantwoordenVerwijderen
  4. De dokter zou moeten de kinderen op tijd verwittigen , soms hoor ik zeggen "het is van boosheid" dementerende mensen weten dat zo goed niet meer als ze iets zeggen die er niet op trekt,we waren met zes kinderen , 3daarvan waren kwaad op men moeeder...die het niet zo goed meer begreep! dementeerde! ?????het resultaat , ruzie...tot op haar sterfbed hebben ze men moeder uitgemaakt , erg he!!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. dat is heeeel triest ,,,, sterkte

      Verwijderen
    2. Ja ik ken dat gevoel van frustratie die daar bij komt kijken. Ik als jongste dochter heb me verzet tegen de handelingen van de ouderen, zij wilden onze licht dementerende ouders niet verzorgen op de manier die ik voor ogen had. Ma en pa mochten zelfs niet meer mee beslissen. Ik wou ze thuis verzorgen in samenwerking met ons 5 wat liep dit even mis. Slecht communicatie en geld leiden hierbij tot hevige ruzies. Jammer want onze ouders hebben dit geweldig fel aangevoeld.

      Verwijderen
  5. In vergaande stadium kun je heel goed communiceren via een spiegel
    Mijn moeder kon niet meer praten totdat ik haar in het bad had zitten en via de spiegel contact met haar kreeg toen kon ik een gesprek met haar voeren heel bizar

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Fijn dat u zo met u moeder kon praten!
      Uit eigen ervaring weet ik dat ouderen die in een later stadium zitten, ook kunnen schikken van hun zelfbeeld, omdat ze zich niet herkennen

      Verwijderen
  6. Als zorgkundige in opleiding, opteer ik voor het belang van een levensboek, met gegevens over de levensloop van de zorgvrager, over hun familie, vrienden, plaatsen waar ze zijn geweest voor werksituaties,schoolopleiding, woonplaatsen etc... Dat kan als hulplijn gebruikt worden in het antwoord geven aan onze mensen, meestal is het puzzelen waarom deze zorgvragers naar bepaalde plaatsen willen, zonder gegevens kunnen wij hun niet op weg helpen,of hen wat rust geven in hun verwardheid. Albums maken van vroeger met foto's en voorwerpen van uit hun jonge jaren levert heen veel informatie, voor ons. Zo kunnen wij de onsamenhangende verhalen van hen tot een geheel maken, en zij voelen zich veilig in een wereld die ze kennen.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. http://dementievandaag.blogspot.nl/2015/06/het-levensboek.html

      Verwijderen
    2. Dit is wat mij ook vaak opvalt en ik adviseer ook altijd foto's mee te nemen van vroeger uit verschillende levensjaren. Een fotomapje kan al voldoening geven. Inmiddels werk ik op een revalidatieafdeling voor nha en bij mensen met afasie kan een foto album ook werken om iets te kunnen vertellen.

      Verwijderen
    3. In een verder gevorderd stadium van early alzheimer zeggen foto's soms ook niets meer. Ook herinneringen uit het verleden vervagen en verdwijnen. Men herkent ook zichzelf niet meer in de spiegel

      Verwijderen
    4. Klopt fotoos doen mijn mama niks, herinneringen van vroeger zijn ook weg, ze herkent ze niet als zodanig, en ook herkent ze zichzelf niet in de spiegel, ze denkt dat dit een ander persoon is, bij spiegels wil ze ook altijd proberen om er doorheen te lopen, ze begrijpt niet dat dit niet kan.

      Verwijderen
  7. Om een goed Levensboek te maken kun je gebruikmaken van het boek "Mijn leven in kaart", boek met kaarten waarop vragen staan. Om het Levensboek te schrijven en later goed te kunnen gebruiken is het wel zo handig dit te beginnen wanneer iemand nog niet dementerend is. Ga tijdens het interview/gesprek niet corrigerend te werk. Het is het verhaal zoals de ouderen het zich herinnerd, en dat zal niet altijd stroken et de werkelijkheid.
    De meeste Humanitas afdelingen hebben ook mensen die kunnen helpen een Levensboek te schrijven.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. http://dementievandaag.blogspot.nl/2015/06/het-levensboek.html

      Verwijderen
  8. Hartelijk dank voor deze site.
    Mijn partner is ondertussen overleden aan jongdementie.
    Voor hem was het de hel waar ik machteloos tegenover stond.
    Maar na het oprichten van een praatgroep hebben we zeer veel hulp en vriendschap gekregen.
    Dat raad ik iedereen aan.Nu sta ik enkele jaren verder en heb nog steeds contact met andere mantelzorgers.Het is namelijk zo dat degene die niet in de situatie zit er zich geen beeld kan van vormen en dus ook niet begrijpt.
    Maar goed dat we op deze manier er steeds meer gehoor aan kunnen geven. Bedankt hiervoor.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Geduld is een schone zaak bij mensen met dementie, en dat wordt tegenwoordig afgenomen door al die bezuinigingen in de zorg. Ik vind het een goed stuk, jammer ook dat veel verzorgenden al te snel overstappen naar jij-en en jou-en en de bewoners/cliƫnten zo snel aanspreken met de voornaam en niet de mensen in hun waarde laten.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Marijke, Mensen aanspreken met hun voornaam is niet altijd een kwestie van hun niet in hun waarde te laten maar soms een noodzaak!!!! Dat heb ik in die 23 jaar jaar heel vaak ervaren!

      Verwijderen
    2. Ik ben hoofdverpleegkundige op een afdeling voor mensen met dementie. Wij spreken ook de mensen meestal met hun voornaam aan. Ze moeten zich ook thuisvoelen bij ons. En dat heeft totaal niks te maken dat we hun niet respecteren. Integendeel zelf..

      Verwijderen
    3. Ik ben hoofdverpleegkundige op een afdeling voor mensen met dementie. Wij spreken ook de mensen meestal met hun voornaam aan. Ze moeten zich ook thuisvoelen bij ons. En dat heeft totaal niks te maken dat we hun niet respecteren. Integendeel zelf..

      Verwijderen
    4. Ik ben het eens met de verpleegkundige,die zegt ze moeten zich thuis voelen.daarom spreken wij ze met de voornaam aan.ze gaan terug in hun tijd .

      Verwijderen
    5. Veel verhalen hierboven kloppen helemaal. Maar in deze denk ik dat er toch iets te makkelijk en respectloos mee omgegaan wordt soms. Niet iedereen zal zo in elkaar steken natuurlijk, maar bij ons in de familie/opvoeding hebben wij onze ouders en hun vrienden nooit bij de voornamen genoemd. Mijn moeder is inmiddels in een thuis met Alzheimer. Ze heeft haar hele leven gezegd, wat is dat toch respectloos/onbeschoft dat ze die bejaarde mensen gewoon bij hun voornaam noemen! Ook nu zie ik haar wenkbrauwen omhoog gaan als iemand haar Anna(wat ook nog eens haar doopnaam en niet roepnaam is) noemt. Alleen mijn ooms en tantes en mijn vader zeggen An. Zelf ben ik 56 en mijn haren staan recht overeind als ik dit door hulpverleners hoor zeggen. Voor hen is het gewoon mevrouw ...... respect en opvoeding maakt ook voor velen verschil natuurlijk. Maar ik maak het gewoon duidelijk dat Mama dat niet zo fijn vindt, dat ze door Jan en Alle-man.... bij haar voornaam genoemd wil worden! Ik denk ook dat het heel belangrijk is dat de manier zoals "MEN" geleefd heeft blijft gehandhaafd. Zo heeft mijn moeder heel haar leven make-up oogschaduw en nette jurken gedragen. Ik heb aangegeven dat dit zo moet blijven en elke keer dat er iets fout gaat geef ik het aan. Goed verzorgen is ook op deze manier liefhebben, zo blijft een mens in zijn waarde en naar mijn gevoel langer zichzelf!(voor het gemak ga ik toch ook mijn moeder geen lange broeken aantrekken? terwijl ze haar hele leven jurkjes draagt?) Misschien is deze aandoening ons voorland ook? dan wil je toch ook blijven wie je nu bent?

      Verwijderen
  10. Het adagium is momenteel kijken wat iemand met dementie nog kan. Ik vind dat geen goed uitganspunt omdat het vaak leidt dat mensen met dementie getest worden. Ik ben dus blij dat hier het onderwerp testen genoemd wordt en waartoe het kan leiden. Wat mij betreft uitgaan van mogelijkheden en dat op een positieve manier ontdekken.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Goed stuk eindelijk wordt het ook eens opgenomen voor de dementerenden ipv over hen heen te lopen. Zo zijn er zorginstellingen die hulp bieden waar de dementerende geen zin in heeft maar het wel opgedrongen (geforceerd) krijgt. Dat alles omdat er geld aan te verdienen valt. Ik wijs dan op mensenrechten.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Nu nog stoppen met het zeggen van dementerenden. Dat zeg je bij andere ziekten ook niet. Het zijn MENSEN met Dementie.

      Verwijderen
    2. Klopt, helemaal mee eens. Mensen hebben dementie, mensen zijn niet dement.

      Verwijderen
    3. Ik werk ook met mensen met een dementie.De meeste geven zelf aan om bij hun voornaam genoemd te worden.Het is altijd beter om het eerst netjes te vragen wat zij zelf fijn vinden.Bij mij op de afdeling mogen de mensen lekker uitslapen,ontbjt en medicatie krijgen ze in bed.Natuurlijk is ht niet iedere dag zo,maar meestal in het weekend gebeurt dat en dat mag.Die luxe hebben ze wel.En natuurlijk ga we niks forceren.

      Verwijderen
  12. Al familie/vrienden vulden wij altijd de gesprekken en wie er geweest waren enz. in een agenda in. Zo kon mijn vader dit altijd nog nalezen, daar heeft hij veel plezier aan beleeft. en wij jaren later ook nog, omdat wij deze boeken (van 7 jaar) nu in ons bezit hebben en hier veel herinneren mee op kunnen halen. Het belangrijkste was echter dat het voor onze vader heel waardevol was, hij lag hier dagelijks in volgens de verpleging.

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Toch kan het aanspreken met de voornaam juist prettig zijn voor mensen met dementie. Het is een naam waar ze vanaf geboorte al mee aangeproken worden. Daardoor herkennen ze die nog het langst. En iemand aanspreken met voornaam kan ook heel respectvol gebeuren. Regelmatig krijg ik met aanspreken van de voornaam wel contact met de achternaam niet...

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dat klopt, soms is aanspreken bij de voornaam wenselijk en voegt het ook iets toe. Naar mijn mening mag het echter geen vanzelfsprekendheid zijn. Altijd even aftasten wat het beste is.

      Verwijderen
    2. mijn moeder was niet dement .,maar wel 97j ,ze was zo verdritig dat ze nooit meer bij haar voornaam aangesproken werd ,,omdat iedereen was overleden die dat vroeger deed ,,ik ben 88j ,en dat begint zich bij mij ook al voor te doen ,,de afstand wordt steeds groter ook word ik wat vergeetachtig en dat geeft problemen en ik zeg dan altijd ,,,sorry ik ben dat vergeten ,,maar omdat ik nog op de computer actief ben ,word ik gelukkig met mijn voornaam aangesoroken

      Verwijderen
  14. Belinda Berends7 juli 2016 om 15:27

    Zelf heb ik de zorg voor mijn schoonmoeder. Ze is 1,5 jaar geleden bij ons komen wonen omdat ze dementerend was. We hadden geen idee in hoeverre de dementie gevorderd was. We dachten dat het wel mee viel, aan de telefoon klonk ze immers heel goed.
    Maar in deze periode heb ik geleerd dat je geen standaard werkwijze er op los kan laten. Dat je niet veel hebt aan algemene adviezen. Ieder mens is verschillend en dementeert ook op verschillende wijze. Daarnaast heb je ook nog eens te maken met de verschillende stemmingen waar ze in kunnen zitten en levensfase. Soms is mijn schoonmoeder een jaar of 5 en andere keren is ze 50. Elke situatie waar zij in zit heeft een andere benaderwijze nodig.
    Wat ik hier lees over foto's ging ik zelf ook van uit, maar bij mijn schoonmoeder werkt het dus averechts. Het roept bij haar verwarring op en angst. Het geven van een koosnaampje kan geruststellend zijn. Wanneer mijn schoonmoeder erg in haar boosheid blijft hangen noem ik haar druifje. Ongeacht hoe boos ze is dan gaat ze glimlachen en komt ze ook weer langzaam terug. Noem ik haar zo als ze helder is, dan pikt ze dat niet echt hoor.

    BeantwoordenVerwijderen
  15. Blijf er wel bij dat de technologie ons niet in de steek laat hoor. Heb het idee dat we iedere dag steeds meer de hulpmiddelen creƫren om dementie en ouderdom dragelijker te maken!

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Als verzorgende spreken we ook vaak de clienten aan met hun voornaam. Bij vrouwen is het soms zo dat De achternaam van de echtegenoot hun niets meer zegt . Ook hun echter achternaam vinden ze soms vreemd omdat hun vader zo werd aangesproken. Ik denk dat het heel persoonlijk is en niet zozeer respectloos van verzorgenden.

    BeantwoordenVerwijderen
  17. Bij mensen met dementie blijft het muzikale geheugen lang onaangetast. Ik zing met inwoners, waaronder ook mensen met dementie in een verzorgingstehuis en krijg altijd kippevel als ik opeens iemand hoor meezingen met een kinderliedje. Roodborstje tikt aan het raam bijv. En het maakt de mensen zo blij. Vraag aan de familie wat hun familielid vroeger graag zong.

    BeantwoordenVerwijderen