Het Levensboek

Het Levensboek

Mensen met dementie zijn de draad van de dag kwijt, leven in het verleden, denken dat toen nu is, hebben behoefte aan een terugblik, aan herinneringen.

Het levensboek, wat is het eigenlijk?

Het woord zegt het al, een boek over iemands leven.

Het is een natuurlijk proces dat als je ouder wordt dat je dan steeds meer aan vroeger gaat denken. Dit begint eigenlijk al zo rond je veertigste jaar. Ze zeggen dat het leven dan pas begint (dat is misschien ook wel zo), maar dan begint je verleden ook steeds meer mee te tellen.
De meeste mensen vinden het fijn om terug te denken aan de leuke dingen die ze meegemaakt hebben toen ze nog kind, tiener, jong volwassene waren. Dat onherroepelijke gevoel dat de tijd zo snel is gegaan.
Voor ouderen zonder dementie is het al fijn om terug te denken aan vroeger, men kan dan een fotoboek pakken en er in kijken en herinneringen ophalen. Men kan muziek van vroeger opzetten en terug denken aan de leuke dansavonden, waar men misschien ooit de partner ontmoet heeft waar men al 60 jaar mee getrouwd is.
Nog mooier is het om een vriendin, zus, nicht of zo te bellen en dan lekker te kletsen over hoe het leven was toen ze jong waren.
Mensen met dementie hebben ook de behoefte om terug te kijken naar vroeger en in hun geval telt het heden vaak helemaal niet meer mee. De zintuigen gaat het werk van de hersenen overnemen, horen, zien, ruiken, voelen wordt belangrijk, met name dingen die herinneringen oproepen.
Als de ziekte gevorderd is dan is het geheugen zodanig aangetast dat het bijna alleen nog maar gevuld is met het verleden.




Door alle gaten in de hersenen zijn mensen met dementie niet meer in staat om zelf op zoek te gaan naar een fotoboek om het verleden te herbeleven. Dan biedt het levensboek uitkomst.
Het levensboek is een boek dat door familie of mantelzorgers in elkaar gezet kan worden.
In het levensboek komt korte bondige informatie over het leven vroeger met steekwoorden die aanzetten tot gespreksstof. Namen van grootouders, ouders, kinderen, belangrijke vrienden, buren. Plaatsen waar men gewoond heeft, reizen die men gemaakt heeft, werk dat men verricht heeft. Belangrijke gebeurtenissen in het leven zoals bruiloften, geboortes, verhuizingen, ontvangen lintjes. De geschreven informatie kan het beste aangevuld worden met foto's, het liefst zo duidelijke mogelijke foto's. Verder is het belangrijk om gewoontes erin te zetten. Soms hebben mensen bijvoorbeeld hun leven lang de gewoonte om elke ochtend met een kop zwarte koffie een bepaalde krant te lezen, of is men gewend elke dag om half elf te douchen. Er kunnen tal van gewoontes zijn die genoemd kunnen worden om de verzorgenden, helpenden en andere betrokkenen te helpen om gewoontes in stand te houden. En op die manier bij de dragen aan een betere kwaliteit van leven.

Het levensboek in de praktijk

Als de persoon met dementie nog thuis woont dan kun je het boek op tafel leggen, binnen handbereik. Als de verzorgende  of visite komt dan kunnen ze samen met de persoon met dementie in het boek bladeren en dan ontstaat een gesprek vaak vanzelf.
De focus van het gesprek ligt op de persoon met dementie, maar dat geeft helemaal niets. Je gaat niet op bezoek bij iemand met dementie om vooral over jezelf te praten. Je gaat voor die ander.

In een verpleeghuis werkt het op dezelfde manier, leg het boek binnen bereik van de persoon met dementie. Verzorgend personeel of vrijwilligers kunnen het op elk gewenst moment oppakken en er samen met de persoon met dementie in kijken. Op een dagopvang, dagverzorging of dagactiviteitencentrum kunnen levensboeken in een kast bewaard worden en tevoorschijn gehaald worden als de desbetreffende persoon met dementie aanwezig is. Wacht niet tot erom gevraagd wordt, dit gaat niet gebeuren. Neem als medewerker het initiatief en ga eens met een oudere apart zitten en gezellig samen in het boek bladeren.

Jammer genoeg blijkt in de praktijk het levensboek niet zoveel gebruikt te worden, familie heeft vaak geen tijd om er een in elkaar te zetten en personeel heeft vaak zoveel cliënten dat ze al blij zijn als ze een zorgdossier bij kunnen houden. Toch wil ik het promoten..........simpelweg omdat ik vind dat het heel veel toevoegt aan, het vaak al, eenzame leven van iemand met dementie.

Monika Eberhart